Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Veteriner Fakültesinde yürütülen çalışma ile kenelerin hangi bölgelerde ağırlaştığı, virüs ve bakteri kaynaklı ne cins hastalıklara yol açtığı araştırılıyor.
OMÜ Veteriner Fakültesi, Yaban Hayatı Araştırma Enstitüsü ve Samsun Veteriner Denetim Enstitüsünce yürütülen proje ile Samsun, Sinop ve Tokat bölgelerinde tabiattan toplanan kenelerle, bu bölgede kene kaynaklı hastalıkların risk haritası oluşturuluyor.
Lyme hastalığına neden olan “Ixodes” cinsi kenelerle ilgili araştırmaların yapıldığı proje kapsamında anaplazmozis, riketsiyozis, Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) ve TBE (Kene Ensefaliti) etkenlerinin tespitine yönelik çalışmalar da yürütüldü.
Proje kapsamında 2024 yılı prestijiyle toplanan kenelerde sırf lyme hastalığı değil birebir vakitte anaplazmozis, riketsiyozis, KKKA ve TBE etkenlerinin tespitine yönelik çalışmalar da araştırma kapsamına alındı.
Çalışmalarda Samsun’da bilhassa Kızılırmak Deltası’nda “Ixodes Ricinus” tipi keneler, Sinop vilayetinde daha çok “Rhipicephalus” cinsi ve “Ixodes Ricinus” tipi, Tokat’ta ise KKKA’nın vektörü “Hyalomma Marginatum” tipi keneler yüklü olarak tanımlandı.
Dönemsel saha çalışmalarında toplanan keneler, üç boyutlu görselleştirmeyi sağlayan stereomikroskop altında tıp seviyesinde tanımlanırken moleküler yollarla bu keneler tarafından taşınan hastalık etkenleri de belirleniyor.
OMÜ Veteriner Fakültesi Mikrobiyoloji Ana Bilim Kısmı Öğretim Üyesi ve OMÜ Yabani Hayvan Hastalıkları ve Rehabilitasyonu Ana Bilim Kolu Lideri Prof. Dr. Özlem Büyüktanır Yaş, AA muhabirine, kene kaynaklı hastalıkların belirlenmesine yönelik 10 yıla yakın müddettir çalışma yürüttüklerini söyledi.
Çalışmanın yıl sonunda tamamlanmasının planlandığını, risk haritasının da elde ettikleri bilgilere nazaran hazırlanacağını anlatan Yaş, bilhassa Samsun-Sinop bölgesinde çiftlik hayvanlarından topladıkları kenelerde hastalık tesirlerini inceleyerek çalışmaya başladıklarını lisana getirdi.
Yaş, kene kaynaklı hastalıkların halk sıhhati ve hayvan sıhhati açısından kıymetli olduğuna işaret etti.
Kızılırmak Deltası Kuş Cenneti’nin göçmen kuşların yaşadıkları en değerli alanlardan biri olduğunu ve göçmen kuşların da keneleri taşıdıklarını belirten Yaş, “Önce Kızılırmak Deltası’ndaki kuşlardan keneler toplandı. Göçmen kuşlardaki keneler aslında büyük ehemmiyet taşıyor yani keneler baktığımız vakit kemirgenler, küçük memeliler, çiftlik hayvanları yahut sürüngenler de dahil olmak üzere kuşlarda da bulunuyor ve birçoğu da farklı etkenleri taşıma özelliğine sahip.” dedi.
Keneler, mikroskop altında inceleniyor
Türkiye’de farklı tipte kenelerin bulunduğunu ve coğrafik istikametten kenelerin yaşamasına çok müsait iklimin olduğunu belirten Yaş, şöyle devam etti:
“Son devirde iklim değişikliğine bağlı kene popülasyonunda büyük bir artış oldu. KKKA’nın 2002 yılında belirlenmesinden sonra bilhassa ölümlerin görülmesi, en tehlikeli kene hastalıklardan olmasını beraberinde getirdi. Geçen sene mayıs ayında yabani hayvanlardan topladığımız kenelerle Samsun, Sinop ve Tokat bölgesinden tanımlamalar yaptık. Mikroskop altında tanımlama yapıyoruz, PCR ile doğrulama yapıyoruz. Öncelikle kene popülasyonunun, yoğunluğun belirlenmesi kıymet taşıyor. Daha sonra da moleküler çalışmalarla bu bakteriyel ve viral, KKKA virüsü de dahil olmak üzere etken belirlenmesine devam ediyoruz.”
Özellikle Tokat bölgesini seçmelerinin sebebinin KKKA ve kene kaynaklı viral etkenlerin belirlenmesi olduğunu söyleyen Prof. Dr. Yaş, “Bu gayeyle da yabani hayvanlar, keneler için çok değerli rezervuarlar. Yabani hayvanlardan çiftlik hayvanlarına keneler aktarılıyor. İnsanlara da etraftan yahut çiftlik hayvanlarından kene transferi var ve bu kene popülasyonunun belirlenmesi büyük kıymet taşıyor. Kenelerdeki hastalık etkenlerini, viral yahut bakteriyel hastalık etkenlerini belirliyoruz.” tabirlerini kullandı.
Kene popülasyonunun belirlenmesinin hastalıkları tedavi etmek için son derece değerli olduğunu lisana getiren Yaş, “Kenelerin taşıdığı hastalık etkenlerinin, virüsler yahut bakterilerin belirlenmesi büyük ehemmiyet taşıyor. Türkiye’de risk haritalarını belirliyoruz yani değerli hastalıkların keneler tarafından taşınması, halk sıhhati ve hayvan sağlığı açısından Sağlık Bakanlığı ve Tarım ve Orman Bakanlığının stratejilerinin oluşturulmasında büyük ehemmiyet taşıyor.” diye konuştu.
About The Author
More Stories
Samsunspor maçının akabinde
Samsunlu Balıkçılar Av Dönemini Açtı
Samsunspor Teknik Yöneticisi Thomas Reis: ‘Adil Bir Sonuç Aldık’